Tuesday, March 19, 2024

Purym w Małym Przeglądzie Janusza Korczaka.

 Radosne święto Purim (Purym) zaczyna się 14 dnia żydowskiego miesiąca Adar. 


Mały Przegląd: pismo dzieci i młodzieży : tygodniowy dodatek bezpłatny do nr 61 "Naszego Przeglądu". R.9, nr 9 (2 marca 1934).


Monday, March 18, 2024

The First Biography of Janusz Korczak - Please read and translate - Paulina Appenszlak "My world has perished and that I perished together with it".

הדוקטור נשאר : רומן ביוגרפי על יאנוש קורצ׳אק
The First Biography of Janusz Korczak was written by Paulina Appenszlak, and edited in Eretz Israel in 1946. Thereafter it was translated into Spanish and Jiddisch. Paulina Appenszlak knew Korczak well so her book might be the source of new information. I have one copy in Hebrew but....

Paulina Appenszlak was married to Jakub Appenszlak, who published "Nasz Przeglad" while Iza Rachela Wagmanowa, was the wife of Saul Wagman, a member of the editorial office of Nasz Przeglad. Paulina Appenszlak wrote reviews for "Nasz Przegląd", signing P. J. A. P.J.A stands for Paulina Jamajka Appenszlak. Jamajka (Jamajkówna) was her maiden name.

Paulina Appenszlak and Iza Rachela Wagman created a weekly magazine EWA (1928–1933). Paulina Appenszlak was the editor-in-chief of the magazine and Iza Rachela Wagman was an official publisher. The editorial office of the magazine gathered not only women but also men, however, it was the female editors who set the tone for it.

The weekly EWA informed about the life of Jewish women in Poland and Palestine (Eretz Israel) and described the process of women's emancipation in Poland and around the world. Its pages included discussions on even the most controversial topics at that time, e.g. legal regulations regarding termination of pregnancy.

Paulina Appenszlak with her son Henryk managed to flee from Warsaw on September 4th, 1939 to Czernowitz (City in southwestern Ukraine), from where they were able to immigrate to Palestine (Eretz Israel). In Eretz, she had become a journalist for the newly founded woman´s journal Olam Ha-Isha (Womans´World). When she started writing Korczaks biography is not known. It was, however, published in 1946. It means almost uninfluenced by others like Mortkowicz-Olczakowa who published Korczaks biography in 1949..


Editorial office of EWA: Paulina Appenszlakowa and R. Iza Wagmanowa. B-ci Wójcikiewicz Printing House**, Warsaw, Pawia 10, Telephone 265-82 - was the printing house of the family of my aunt Sabina Wójcikiewicz's husband. The EWA newspaper was printed there. My aunt Sabina Wójcikiewicz died in the Warsaw ghetto and her husband Lutek-Ludwik Wójcikiewicz died of exhaustion just after the liberation of Bergen-Belsen in April 1945.

Editorial office of Nasz Przeglad: Appenszlak, Szwalbe and Wagman. 


The First Biography of Janusz Korczak was written by Paulina Appenszlak, and edited in Eretz Israel in 1946. Thereafter it was translated into Spanish and Jiddisch. Paulina Appenszlak knew Korczak well so her book might be the source of new information.

* Jakub Appenszlak was a member of the editorial board of the Warsaw daily Nasz Przegląd, publisher of the literary weekly Lektura (1934), chair of the Jewish Association for the Advancement of Fine Arts, and a Zionist activist.

** B-ci Wójcikiewicz Printing House, Warsaw, Pawia 10, Telephone 265-82 - was the printing house of the family of my aunt Sabina Wójcikiewicz's husband. The EWA newspaper was printed there. My aunt Sabina Wójcikiewicz died in the Warsaw ghetto and her husband Lutek Wójcikiewicz died of exhaustion just after the liberation of Bergen-Belsen.

*** Paulina Appenszlak wrote in 1946 to Polish poet Wladyslaw Broniewski "My world has perished and that I perished together with it".

Sunday, March 17, 2024

הדוקטור נשאר מאת: פאולינה אפנשלק. מצב הספר:טוב מאוד.

To borrow this particular book I have to go to the University of Oxford which is 1,462 kilometers from my current location.

So, I decided to buy it. The next problem is how to read it?

הדוקטור נשאר : רומן ביוגרפי על יאנוש קורצ׳אק / ha-Doḳṭor nishʼar : roman biyografi ʻal Yanush Ḳorts'aḳ
Authors:פאולינה אפנשלאק ; [תרגם מכתב־יד, ח. ש. בן־אברם]., אפנשלאק, פאולינה. (Author), בן אברם, ח. ש. / Paʼulinah Apenshlaḳ ; [tirgem mi-khetav-yad, Ḥ. Sh Ben-Avram]., Pola Apenszlak (Author), Ch Ben-Avram
Print Book, Hebrew, 1953
Edition:Mahadurah sheniyah View all formats and editions
Publisher: קרית ספר, Yerushalayim, 1953 / Ḳiryat sefer, Yerushalayim, 1953

Dodatek niesamoistny: Mały Przegląd Janusza Korczaka i tygodnik EWA.

Dodatki niesamoistne Naszego Przeglądu: Mały Przegląd, Nasz Przegląd Sportowy, Nasz Przegląd Ilustrowany, Nasz Przegląd Radiowy, Nasz Przegląd Gospodarczy, Nasz Przegląd Akademicki, Nasz Przegląd Rozrywkowy i Zwierciadło Tygodnia.

Dodatki niesamoistne Naszego Przeglądu: Mały Przegląd, Nasz Przegląd Sportowy, Nasz Przegląd Ilustrowany, Nasz Przegląd Radiowy, Nasz Przegląd Gospodarczy, Nasz Przegląd Akademicki, Nasz Przegląd Rozrywkowy i Zwierciadło Tygodnia.

Nakład jednego numeru wynosił 40-50 tys. egzemplarzy. Ukazywały się stałe dodatki które miały tak sam nakład jak Nasz Przegląd. Ogółem ukazały się 8 962 numery tej gazety. Nasz Przegląd miał również przez trzy lata (1929) wydanie popołudniowe „Nasz Głos Wieczorny”.

Oprócz tego do właścicieli Naszego Przeglądu a właściwie do ich żon należał tygodnik EWA – najpopularniejszy feministyczny żydowski tygodnik kobiecy w II Rzeczypospolitej. Ukazywał się w latach 1928–1933. Redaktorką naczelną pisma była Paulina Appenszlak, żona Jakuba Appenszlaka, która wydawała „Ewę” wraz z Izą Rachelą Wagmanową, żona Saula Wagmana. Tygodnik EWA informował o życiu Żydówek w Polsce i w Palestynie, opisywał proces emancypacji kobiet w Polsce i na świecie. Na jego łamach toczyły się dyskusje na nawet najbardziej kontrowersyjne wówczas tematy, np. o prawnych regulacjach dotyczących przerywania ciąży.

Tygodnik EWA drukowano w nowoczesnej drukarni B-ci Wójcikiewicz*, Warszawa, Pawia 10.

Paulina Appenszlak pisywała też recenzje do „Naszego Przeglądu” podpisując P. J. A. P.J.A to Paulina Jamajka Appenszlak. Jamajka to było jej nazwisko panienskie.
W 1946 roku Paulina Appenszlak opublikowała biografię Janusza Korczaka zatytułowaną Ha-Doktor nish’ar: Roman biyografi ‘al Yanush Korts’ak, która została następnie przetłumaczona na jidysz i hiszpański Ta powieść biograficzna zatytułowana Ha-Doktor nish’ar: Roman biyografi ‘al Yanush Korts’ak [Doktor Remained: A Biographical Novel on Janusz Korczak] została opublikowana w Eretz Israel w 1946 roku, a później została przetłumaczona na język jidysz i hiszpański.

Oprócz tego do właścicieli Naszego Przeglądu a właściwie do ich żon należał tygodnik EWA – najpopularniejszy feministyczny żydowski tygodnik kobiecy w II Rzeczypospolitej. Ukazywał się w latach 1928–1933. Redaktorką naczelną pisma była Paulina Appenszlak, która wydawała „Ewę” wraz z Izą Wagmanową. Tygodnik EWA informował o życiu Żydówek w Polsce i w Palestynie, opisywał proces emancypacji kobiet w Polsce i na świecie. Na jego łamach toczyły się dyskusje na nawet najbardziej kontrowersyjne wówczas tematy, np. o prawnych regulacjach dotyczących przerywania ciąży.

Henryk Berlewi, Portret Pauliny Appenszlak, „Nasz Przegląd Ilustrowany” 3 (1927), nr 48, s. 5.

W 1946 roku Paulina Appenszlak opublikowała biografię Janusza Korczaka zatytułowaną Ha-Doktor nish’ar: Roman biyografi ‘al Yanush Korts’ak, która została następnie przetłumaczona na jidysz i hiszpański Ta powieść biograficzna zatytułowana Ha-Doktor nish’ar: Roman biyografi ‘al Yanush Korts’ak [Doktor Remained: A Biographical Novel on Janusz Korczak] została opublikowana w Eretz Israel w 1946 roku, a później została przetłumaczona na język jidysz i hiszpański.


*Drukarnia B-ci Wójcikiewicz, Warszawa, Pawia 10, Telefon 265-82 - to drukarnia rodziny męża mojej ciotki Sabiny Wójcikiewicz. Tam drukowano gazetę EWA. Moja ciotka Sabina Wójcikiewicz zginęła w getcie warszawskim a jej mąż Lutek Wójcikiewicz zmarł z wycieńczenia tuż po oswobodzeniu Bergen-Belsen.

Saturday, March 16, 2024

"14 of 9 000 - Bergen Belsen - Sweden - Eretz Israel" the book and video that were stopped by the 10/7.


The book "14 of 9 000" - Bergen Belsen - Sweden - Eretz Israel was stopped by 10/7. On Oct. 7, Hamas terrorists launched an unprecedented surprise attack on Israel and infiltrated the country by air, land and sea. More than 1,200 people have been killed in Israel, with 6,900 others injured.

My October flight to Israel was canceled. I had to unpack the cameras, microphones, hard drives and recorders. My Maapilim friends could, however, continue the action and talk to these 14.


Friday, March 15, 2024

Kolportaż Naszego Przeglądu i Małego Przeglądu Janusza Korczaka.

Wszystkie dodatki były kolportowane razem z Naszym Przeglądem. Czy można było kupić wyłącznie dodatek „Mały Przegląd”? Prawdopodobnie nie.

Gazeta Nasz Przegląd publikowała cotygodniowe dodatki: „Mały Przegląd” (publikujący materiały autorstwa dzieci i młodzieży, redagowany przez Janusza Korczaka), „Nasz Przegląd Ilustrowany”, „Nasz Przegląd Sportowy”, „Nasz Przegląd Rozrywkowy”, „Nasz Przegląd Radiowy”, „Nasz Przegląd Gospodarczy”, „Nasz Przegląd Akademicki”. Wszystkie dodatki były kolportowane razem z Naszym Przeglądem. Czy można było kupić wyłącznie dodatek „Mały Przegląd”? Prawdopodobnie nie.

Wiadomo że w rozprowadzaniu Naszego Przeglądu pośredniczyła również poczta, przede wszystkim do prenumerantów poza Warszawą.  W „Małym Przeglądzie” są opisy jak to dzieci czekają na listonosza. Jak funkcjonowała prenumerata Naszego Przeglądu  "z odnoszeniem do domu za 6.50 Zł miesięcznie" nie jest mnie znane. Miejscowa prenumerata z "odbiorem w administracji" kosztowała 4.50 Zł, zamiejscowa Zł. 6, a zagraniczna Zł 10. To musiał być ciekawy widok gdy "miejscowi prenumeranci, czyli z Warszawy odbierali codziennie Nasz Przegląd w gmachu redakcji i drukarni przy ulicy Nowolipki. Może w dniu gdy ukazywał się Mały Przegląd odbierały gazetę najmłodsi czytelnicy, dzieci?

Prawdopodobnie reporterzy, również zagraniczni, i co bardziej aktywni korespondenci Małego Przeglądu dostawali gazetę za darmo.

Prawdopodobnie reporterzy, również zagraniczni, i co bardziej aktywni korespondenci Małego Przeglądu dostawali gazetę za darmo.

Wiadomo że w rozprowadzaniu Naszego Przeglądu pośredniczyła również poczta, przede wszystkim do prenumerantów poza Warszawą. Na zdjęciu egzemplarz wysłany pocztą do Biblioteki Narodowej przy ulicy Rakowieckiej. Na samej górze reklama dla gazety Korczaka: Dziś dodatek dla młodzieży i dzieci p.t. „Mały Przegląd".

W Warszawie byli również gazeciarze. Czy byli żydowscy takowi specjalizujący się w dystrybucji gazet w okolicach zamieszkałych przez Zydów. Prasa żydowska przed wojną to również gazety wydawane på hebrajsku i po żydowsku. Oprócz tego istniały wyspecjalizowane przedsiębiorstwa zajmujące się kolportażem. Już w 1918 r. powstała spółka akcyjna Polskie Towarzystwo Księgarni Kolejowych „Ruch”. Od początku jej głównymi klientami były stołeczne periodyki, które kolportowała poza Warszawą. W 1937 r. firma posiadała ok. 520 kiosków, ok. 300 lotnych kolporterów i 2500 stałych punktów sprzedaży prowincjonalnej poza dworcami kolejowymi. 


Thursday, March 14, 2024

Wyjazd z Polski - Emigracja w Małym Przeglądzie Janusza Korczaka.

 

Pierwszy numer Mały Przegląd: pismo dzieci i młodzieży, R.1, nr 1 (9 października 1926). Zjazd 310 szomerów w Warszawie którzy postanawiają jechać do Eretz Israel - Palestyny.

  R.2, nr 26 (1 kwietnia 1927) Mały Przegląd 




W latach 1921-1937 wyemigrowało z Polski ponad 395 000 Żydów, w tym do Eretz Israel Palestyny udało się 111 500 osób (w okresie 1923-1937). Do Eretz Israel - Ziemi Obiecanej, wyjechała ponad czwarta część ludności żydowskiej by tworzyć własną „narodową siedzibę”. Inne kraje to Brazylia, Argentyna, Urugwaj i USA.